|
|
lávese la
cara |
Ejohéi
nde rova |
|
|
lávese las manos |
Ejohéi nde po |
|
|
lávese las orejas |
Ejohéi nde nambi |
|
|
lávese los dientes |
Ejohéi ne rãi |
|
|
lávese los pies |
Ejohéi nde pykuéra |
|
|
limpie sus zapatos, tiene
barro |
Emopotĩ nde pyreheguakuéra,
ituju |
|
|
límpiese la nariz |
Emopotĩ ne tĩ |
|
|
no bebas vino, puede
hacerte daño |
Ani remboy’u kaguy,
ikatu ndembyai |
|
|
no debes mentir |
Nandejapuívaerã |
|
|
no debes robar |
Neremondaívaerã |
|
|
no debes ser flojo |
ani ne’ate’ỹ |
|
|
no ensucies tus cosas |
Ani emomgy’a |
|
|
no fumes, puede hacerte
daño |
Ani repita, nembyaíne |
|
|
no rompa su vestuario |
Ani remomondoro ijao |
|
|
no saldré |
nasemo’ái |
|
|
no vendré |
ndajumo’ái |
|
|
no vendré más |
Ndajumo’aveíma |
|
|
que venga tu madre |
Tou nde sy |
|
|
que venga tu padre |
Tou nde ru |
|
|
saldré |
Asẽta |
|
|
salgan todos |
Pesẽ opavave |
|
|
la saludaré |
Amomaiteita chupe |
|
|
salude usted |
Emomaitei nde |
|
|
siéntense, tome asiento |
Eguapy nde |
|
|
tenga cuidado con su
herida |
Eñangarekoke nde aíre |
|
|
tome su remedio |
He’úke ne pohã |
|
|
trae agua |
Egueru y |
|
|
vaya afuera, salga |
Tereho okápe, esẽ |
|
|
vayan ustedes dos |
Tapeho peẽ mokõi |
|
|
ven con tu madre |
Eju nde syndie |
|
|
ven con tu padre |
Eju nde rundie |
|
|
venga para acá, adelante |
Eju ko’ape, tenonde |
|
|
vengan todos para acá |
Peju opavave ko’ape |
|
|
vigila, cuida los animales |
Ejesareko, eñangareko
umi mymbakuérare |
|
|
vuelvan temprano |
Pejujevy voi |
|
|
vuelvan todos |
Pejujevy opavave |
|
|
me voy a descansar |
Ahata apytu’u |
|
|
vámonos |
Jaha |
|
Indicaciones
|
no fue así |
Ndaha’ei
kuri upeicha |
|
|
nos vemos luego |
Jajuecha upei |
|
|
nuestra casa (excluye
al oyente) |
Ore róga |
|
|
nuestra casa (incluye
al oyentel) |
Ñande róga |
|
|
por aquí, a este lado |
Ko’arupi, kóva ykégotyo |
|
|
qué bueno que hayas venido |
Iporãitepa rejumi |
|
|
ya casi termino mi tarea |
Haimetema amohu’ã che
rembiapo |
|
|
yo también |
Che avei |
|
|
estoy cansada |
Che kane’o |
|
|
se ha oscurecido |
Iñypytũ |
|
|
|
|